Rafał Gaweł: azyl w Norwegii i kontrowersje

Kim jest Rafał Gaweł?

Rafał Gaweł to postać, która wywołała szerokie zainteresowanie mediów oraz opinii publicznej, głównie za sprawą swojej działalności społecznej i późniejszych problemów prawnych. Jest on założycielem i byłym liderem Ośrodka Monitorowania Zachowań Rasistowskich i Ksenofobicznych (OMZRiK), organizacji, która miała na celu monitorowanie przestępstw z motywów rasistowskich i zgłaszanie ich do odpowiednich organów ścigania. W szczytowym okresie swojej działalności, w 2017 roku, OMZRiK zgłosił aż 45 spraw tego typu. Działalność organizacji obejmowała także interwencje w sprawach budzących kontrowersje, takich jak przypadek prokuratora, który odmawiał ścigania za używanie symboli takich jak swastyka w kontekście religijnym. Gaweł jest również znany ze swojej działalności artystycznej jako reżyser Teatru TrzyRzecze w Białymstoku, miejsca, które często stawało się platformą dla dyskusji na tematy społeczne i polityczne.

Działalność w OMZRiK i Teatrze TrzyRzecze

Działalność Rafała Gawła w OMZRiK była ukierunkowana na walkę z przejawami rasizmu, ksenofobii i mowy nienawiści w Polsce. Organizacja ta skupiała się na dokumentowaniu incydentów, edukowaniu społeczeństwa i wywieraniu presji na władze, aby skuteczniej reagowały na przestępstwa popełniane z pobudek nienawiści. Jednocześnie, jako reżyser Teatru TrzyRzecze, Gaweł posługiwał się formami artystycznymi do poruszania trudnych tematów społecznych i politycznych, często stając w opozycji do dominujących narracji. Jego zaangażowanie w te obszary działalności sprawiło, że stał się postacią rozpoznawalną, ale także budzącą silne emocje i kontrowersje, zwłaszcza w środowiskach narodowych, które postrzegały jego działania jako zagrożenie.

Oszustwa finansowe i wyrok

Kariera Rafała Gawła została naznaczona również poważnymi zarzutami o oszustwa finansowe. W 2017 roku, wraz z dwoma współpracownikami, został oskarżony o popełnienie dużych oszustw finansowych, które miały być związane z działalnością Teatru TrzyRzecze oraz OMZRiK. Oskarżenia te doprowadziły do postępowania sądowego, w wyniku którego w 2019 roku Rafał Gaweł został skazany na dwa lata pozbawienia wolności. Warto zaznaczyć, że wcześniejszy wyrok w tej samej sprawie wynosił cztery lata więzienia, który następnie został obniżony do dwóch lat. Choć Gaweł twierdzi, że czuje się ofiarą nagonki, a nawet prześladowany za swoją orientację seksualną („bycie LGBT”), polskie sądy uznały go winnym zarzucanych mu czynów finansowych.

Ucieczka i azyl polityczny w Norwegii

Po wydaniu wyroku skazującego Rafała Gawła, a także w obliczu narastających problemów prawnych i poczucia zagrożenia, podjął on decyzję o ucieczce z Polski. Na początku 2019 roku, wraz z rodziną, wyjechał do Norwegii. To właśnie tam, po pewnym czasie, jego losy potoczyły się w sposób budzący szczególne zainteresowanie – 30 września 2020 roku Rafał Gaweł otrzymał azyl polityczny w tym skandynawskim kraju. Decyzja ta była wynikiem złożonego procesu oceny jego sytuacji przez norweskie władze, które uznały, że w Polsce nie mógłby liczyć na sprawiedliwy proces.

Polskie władze a proces karny

Polskie władze, w tym policja, poszukiwały Rafała Gawła na podstawie artykułu 300 § 2 Kodeksu karnego, który dotyczy udaremniania lub uszczuplania zaspokojenia wierzyciela. Oznacza to, że polski wymiar sprawiedliwości traktował jego sprawę jako typowe przestępstwo finansowe, a nie jako prześladowanie polityczne. Fakt ten stał się jednym z punktów zapalnych w debacie na temat zasadności przyznania mu azylu. Z perspektywy polskich organów ścigania, Gaweł był osobą poszukiwaną w związku z popełnionymi oszustwami, a jego obecność w Norwegii była postrzegana jako próba uniknięcia odpowiedzialności karnej.

Rafał Gaweł: prześladowanie czy kryminalna sprawa?

Kluczowym elementem sprawy Rafała Gawła jest jego własna narracja o byciu prześladowanym, która znalazła odzwierciedlenie w decyzji o przyznaniu mu azylu. Gaweł twierdzi, że jest celem nagonki ze strony środowisk narodowych, które postrzegają jego działalność antyrasistowską jako zagrożenie. Podkreśla również, że czuje się prześladowany za „bycie LGBT” i że w Polsce nie byłby bezpieczny. Te argumenty, wraz z oceną polskiego systemu prawnego przez norweskie władze, doprowadziły do przyznania mu azylu. Norweskie władze wskazały trzy główne powody swojej decyzji: brak możliwości zapewnienia uczciwego procesu w Polsce, niewystarczającą kontrolę polskich władz nad milicjami skrajnie prawicowymi oraz uznanie sprawy karnej za polityczne prześladowanie. Ta interpretacja stoi w sprzeczności z polskim postrzeganiem sprawy jako zwykłego przestępstwa finansowego.

Groźby i zatrzymanie w Norwegii

Obecność Rafała Gawła w Norwegii nie oznaczała końca problemów. W 2025 roku doszło do incydentu, który potwierdził, że Gaweł był nadal obiektem zainteresowania i zagrożeń. Norweska policja zatrzymała wówczas aktywistę znanego jako „Kaktus”. Powodem zatrzymania były groźby kierowane wobec Rafała Gawła, publikowane w mediach społecznościowych. „Kaktus” zamieszczał zdjęcia z bronią i deklarował zamiar „polowania” na Gawła, co stanowiło bezpośrednie zagrożenie dla jego życia i bezpieczeństwa. Ten incydent dodatkowo skomplikował sytuację i wzbudził dalsze pytania dotyczące bezpieczeństwa Rafała Gawła oraz roli, jaką odgrywają w jego życiu ekstremistyczne grupy.

Zatrzymanie aktywisty „Kaktusa”

Zatrzymanie aktywisty „Kaktusa” w Norwegii miało miejsce w kontekście narastających napięć i gróźb skierowanych pod adresem Rafała Gawła. Publikacje w mediach społecznościowych, zawierające zdjęcia z bronią i wyrażające zamiar fizycznej konfrontacji, były na tyle poważne, że norweska policja podjęła interwencję. Incydent ten podkreśla, że nawet w kraju, który udzielił mu azylu, Rafał Gaweł nie był całkowicie bezpieczny, a jego działalność i przeszłość nadal przyciągały negatywną uwagę i stanowiły źródło zagrożeń. Sprawa „Kaktusa” pokazuje, że polskie środowiska narodowe, o których wspominał Gaweł, mogły mieć swoich zwolenników również poza granicami Polski, gotowych do podejmowania radykalnych działań.

Sprawa Rafała Gawła – rzadki azyl dla obywatela UE

Przypadek Rafała Gawła jest niezwykle rzadki, ponieważ dotyczy przyznania azylu politycznego obywatelowi Unii Europejskiej w kraju należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Zazwyczaj azyl jest przyznawany osobom uciekającym przed prześladowaniami politycznymi, wojnami czy prześladowaniami religijnymi z krajów spoza UE. Decyzja Norwegii o udzieleniu azylu Rafałowi Gawłowi, mimo jego statusu obywatela UE i polskich zarzutów karnych, podkreśla wyjątkowość tej sytuacji. Jest to sygnał, że w pewnych okolicznościach państwa EOG mogą uznać, że obywatel innego państwa członkowskiego UE może być narażony na niesprawiedliwy proces lub prześladowania polityczne we własnym kraju. Według doniesień medialnych, Rafał Gaweł miał nawet uzyskać norweskie obywatelstwo, co miało dodatkowo utrudnić jego ewentualne sprowadzenie do Polski. Sprawa ta stanowi przykład złożonych interakcji między systemami prawnymi państw członkowskich UE i krajów EOG oraz kwestii praw człowieka i azylu politycznego.